News 

ERCE PAN beneficjentem wodnego projektu zintegrowanego LIFE!

W dniu 17 lutego 2021r., Komisja Europejska poinformowała o przeznaczeniu 121 mln euro na nowe projekty zintegrowane w ramach programu działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE (https://ec.europa.eu/easme/en/news/life-programme-eu-earmarks-121-millio...).

W grupie 12 projektów zintegrowanych dofinasowanie otrzymał projekt pt.: „Wdrażanie Planu Gospodarowania Wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewni Pilicy” o akronimie IP LIFE PL Pilica Basin CTRL, którego beneficjentami są Państwowe Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Warszawie (pełniący rolę Beneficjenta Koordynującego), Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa oraz FPP Enviro.

Celem nadrzędnym projektu zintegrowanego IP LIFE PL Pilica Basin CTRL jest poprawa jakości i bioróżnorodności wód zlewni rzeki Pilicy ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika wodnego Sulejów. Projekt realizowany będzie w zlewni Pilicy o powierzchni ok. 9 tyś. km2, która położona jest na obszarze 93 gmin w obrębie 5 województw (łódzkiego, świętokrzyskiego, mazowieckiego, śląskiego oraz małopolskiego). Rzeka Pilica wraz ze skonstruowanym na niej Zbiornikiem wodnym Sulejów stanowi istotny element rozwoju społeczno-ekonomicznego centralnej Polski. Postępująca eutrofizacja wód skutkująca występowaniem intensywnych zakwitów sinic w ZW Sulejów, niski poziom retencyjności wód w szczególności na obszarach zmeliorowanych, jak również wysokie zapotrzebowanie na pobór wód na potrzeby m.in. akwakultury decyduje, że efektywne zarzadzanie ilościowe i jakościowe zasobami wodnymi w zlewni Pilicy jest obecnie kluczowe dla adaptacji do zmian klimatycznych i rozwoju gospodarczego regionu.

Głównym celem projektu IP LIFE PL Pilica Basin CTRL jest budowanie potencjału dla efektywnego wdrożenia Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (jego aktualizacji), który jest strategicznym dokumentem w polityce wodnej państwa mającym na celu poprawę jakości wód poprzez wdrożenie działań przeciwdziałających degradacji wód.

Wzrost zaangażowania zarówno podmiotów związanych z szeroko rozumianą gospodarką zasobami wodnymi, jak i indywidualnych użytkowników zasobów jest kluczowe dla wdrożenia Planu, co zapewnić ma realizacja projektu m.in. poprzez wypracowywanie ścieżek komunikacji pomiędzy podmiotami, podnoszenie kwalifikacji pracowników beneficjentów i interesariuszy, wspomaganie inwestorów na etapie planowania i wdrażania oraz zaangażowanie organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych. Istotnym elementem projektu będzie praktyczne wykorzystanie ekohydrologicznego podejścia do zlewniowego zarzadzania wodami, jak również promocja rozwiązań opartych na przyrodzie (ang. nature-based solution, NBS) m.in. dla ograniczania presji rolniczej jak i adaptacji miast do zmian klimatu.

Zlewni Pilicy to zlewnia rolnicza, gdzie istotnym elementem ograniczającym jakość wód są zanieczyszczenia związane z użytkowaniem rolniczym zlewni. Dlatego też projekt przewiduje działania w zakresie podnoszenia świadomości ekologicznej rolników poprzez szeroką gamę szkoleń i seminariów dla doradców rolnych, rolników, nauczycieli i uczniów szkół rolniczych, jak również utworzenie demonstracyjnych gospodarstw rolniczych o różnym profilu produkcji, oraz demonstracyjne wdrożenia biotechnologii ekohydrologicznych dla ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych.

Zanieczyszczenia z obszarów wiejskich to również problem zanieczyszczenia wód związany z nieefektywnym zarzadzaniem gospodarką ściekową na obszarach nieujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Opracowana w ramach projektu i skalibrowana dla obszaru zlewni powyżej Zbiornik Sulejów aplikacja dla samorządów gminnych do zarządzania gospodarką wodno-ściekową w gminach będzie odpowiedzią na potrzeby gmin w zakresie zapotrzebowania na narzędzia do planowania, ewidencji, monitoringu oraz kontroli użytkowników. Ponadto gminy wiejskie otrzymają bezpośrednie wsparcie poprzez finansowanie w ramach projektu opracowania dokumentacji planistycznej, takiej jak programy komunalne dla obszarów wiejskich, czy Programy Funkcjonalno-Użytkowe dla sołectw. Zespół projektu zintegrowanego będzie ponadto aktywnie współpracował z gminami w pozyskiwaniu funduszy na inwestycje z środków krajowych i zagranicznych.

Natomiast obszary miejskie otrzymają wsparcie w zakresie opracowania Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu dla sektora gospodarki wodnej. Ponadto w ramach projektu zostaną wdrożone demonstracyjne systemy do zagospodarowania wód opadowych opartych na biotechnologiach ekohydrologicznych oraz błękitno-zielonej infrastrukturze w celu promocji rozwiązań opartych na naturze.

Działania podejmowane w ramach projektu zintegrowanego mają charakter zlewniowy. Realizacja działań mających na celu poprawę jakości wód Pilicy podejmowana w obszarze zlewni powyżej Zbiornika Sulejów będzie wpływała na poprawę stanu jego wód. Narzędziem służącym do efektywnego zarządzania jakością wody w zbiorniku zaporowym będzie opracowany system wspierania decyzji oparty na modelu matematycznym połączony z systemem pomiarów on-line pochodzących ze stacji zlokalizowanych w zlewni. System pozwoli na zarządzanie Zbiornikiem Sulejów, tak aby zmniejszyć intensywności zakwitów sinicowych występujących latem oraz zapewnić trwałe bezpieczeństwa powodziowego miasta Sulejów.

Niska jakość wód powierzchniowych, ich zanieczyszczenie to nie jedyny problem w gospodarowaniu wodami. Również poprawa dostępności zasobów wodnych stanowi aktualne wyzwanie zwłaszcza na obszarach rolniczych. W celu zwiększenia retencji wody w krajobrazie, zwiększenia bioróżnorodności, oraz poprawa stanu ekologicznego wód w ramach projektu realizowane będą działaniach zmierzające do odbudowy starorzeczy i mokradeł nadrzecznych oraz przywracania drożności cieków poprzez modernizację jazów z uwzględnieniem budowy przepławek. Największą inwestycją w zakresie przywracania ciągłości rzek będzie opracowanie dokumentacji dla przepławki dla ryb w wybudowanej przed 48 laty zaporze Zbiornika Sulejów.

Całkowity budżet projektu IP LIFE PL Pilica Basin CTRL to ok. 74 mln złotych. Projekt jest w 60% finansowany przez Komisję Europejska tj. w wysokości 43 mln złotych. Narodowy Fundusz Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska dofinansuje projekt w 35% tj. kwotą 25 mln złotych. Wkłady własne Beneficjentów będą stanowiły ok. 5% budżetu.

Termin rozpoczęcia projektu to 1 stycznia 2021. Mamy nadzieję, że przez 10-letni okres trwania projektu osiągniemy cel jakim jest zmniejszenie zakwitów sinic w Zbiorniku Sulejowskim oraz wzrost usług ekosystemowych w zlewni Pilicy.